Przylaszczka pospolita (Hepatica nobilis) to roślina z rodziny jaskrowatych. Nie ma wysokich wymagań pielęgnacyjnych za to bardzo pięknie kwitnie. Sprawdź, jak uprawiać ją w swoim ogrodzie.
Przylaszczka pospolita jest chętnie wybierana przez ogrodników o bardzo różnym stopniu zaawansowania. Bardzo dobrze sprawdzi się w roli rośliny zadarniającej a w okresie kwitnienia wygląda naprawdę zachwycająco. Roślina tego gatunku była wykorzystywana w medycynie ludowej, jednak jej zastosowanie lecznicze może być kontrowersyjne. Poznaj tajniki uprawy i rozmnażania przylaszczki!
Opis przylaszczki pospolitej
Przylaszczka pospolita to roślina, która występuje bardzo powszechnie na terenie całej Europy, szczególnie w lasach liściastych. Można spotkać ją również na Dalekim Wschodzie. Ze względu na to, że stosowano ją jako roślinę leczniczą w pewnym momencie przylaszczka musiała być objęta ochroną gatunkową.
Ta zimozielona bylina dorasta najwyżej do 15 cm wysokości. Liście rośliny kształtem przypominają płaty wątroby, stąd też jej łacińska nazwa. Kłącze jest umieszczone płytko pod ziemią, włókniste i pokryte łuskami. Z kłącza wyrasta przyziemna rozeta złożona z długoogonkowych lekko owłosionych liści. Po zewnętrznej stronie mają ciemnozielony kolor, jednak wewnątrz są czerwono-fioletowe.
Okres kwitnienia przypada na wczesną wiosnę. Rozwój kwiatów możemy obserwować jeszcze zanim na roślinie pojawią się młode liście. Na długich (około 10-centymetrowych) szypułkach pojawiają się pojedyncze kwiaty wsparte na jajowatych podkwiatkach. Typowa odmiana ma kolor intensywnie niebieskie. W niektórych przypadkach kwiaty mogą być różowe, lekko fioletowe lub białe. Zamykają się w nocy i podczas deszczowej pogody.
Przylaszczka pospolita – wymagania i uprawa
Ogrodowa uprawa przylaszczki nie powinna stanowić dla ciebie dużego wyzwania, nawet jeżeli nie masz dużego doświadczenia w sadzeniu bylin. Roślina tego gatunku jest doskonale przystosowana do panującego w naszym kraju klimatu.
Przygotowując dla niej stanowisko weź pod uwagę to, gdzie przylaszczka występuje w naturalnym środowisku. Roślinę można zazwyczaj spotkać z lasach liściastych, dlatego w ogrodach będzie rosła najlepiej w cienistych lub półcienistych miejscach. Gleba powinna być możliwie jak najbardziej żyzna i bogata w próchnicę. Roślina najlepiej rośnie w podłożu, które jest gliniaste i wilgotne. Odczyn powinien być obojętny do zasadowego (pH 6,5-7,4).
Przylaszczka pospolita jest całkowicie mrozoodporna. Nie trzeba w żaden sposób zabezpieczać jej na zimę. W polskich warunkach radzi sobie świetnie jako roślina wieloletnia. Jest także odporna na choroby i szkodniki. Najważniejszym elementem pielęgnacji przylaszczki jest nawożenie.
Aby latem kwiaty przylaszczki pojawiły się w dużej ilości, jesienią zaleca się zastosować specjalny nawóz potasowo-fosforowy. Wiosną natomiast wystarczy zasilanie rośliny kompostem lub innym nawozem organicznym.
Przylaszczka pospolita – odmiany
W lasach i zaroślach można spotkać przylaszczkę w najbardziej podstawowej odmianie. W przydomowych ogrodach częściej pojawiają się natomiast wyhodowane sztucznie odmiany ozdobne. Spośród tych najciekawszych wymienić można na przykład:
- Schneeballschlacht;
- Schneeflocke;
- Pink Fores;
- Red Forest;
- Ballardi;
- Rosea Plena;
- Rubra Plena;
- Alba;
- Alba Plena typ Borgholm;
- Alba Plena typ Göteburg.
Poszczególne odmiany różnią się od siebie kształtem liści oraz kolorami kwiatów. Te ostatnie mogą mieć różne odcienie białego, różowego, czy niebieskiego.
Przylaszczka pospolita – rozmnażanie
Przylaszczkę pospolitą można rozmnażać na dwa sposoby: poprzez wysiew z nasion lub podział kłącza. Zdecydowanie łatwiejsza jest to druga i to na niej najpierw się skupimy.
Kępę należy podzielić jeszcze w okresie kwitnienia, w taki sposób, aby nie uszkodzić kłącza i nie wyrwać liści. W zależności od tego, jak duża jest roślina możesz podzielić ją na dwie, lub więcej sadzonek. Te ostatnie od razu umieszcza się w gruncie.
Gotowe sadzonki można znaleźć w niemal każdym większym sklepie ogrodniczym. Podczas sadzenia warto zachować odstępy pomiędzy poszczególnymi roślinami, tak aby korzenie miały szansę odpowiednio się rozrosnąć.
Rozmnażanie z nasion jest zdecydowanie bardziej skomplikowanym procesem. Do gruntu można od razu przenieść jedynie te nasiona, które zostały zebrane świeżo po zbiorze. Jeżeli przez jakiś czas były przechowywane najpierw konieczne będzie przeprowadzenie procesu stratyfikacji, czyli przemrażania. W lodówce powinny przeleżeć przynajmniej przez trzy tygodnie. Następnie:
- Nasiona umieszczamy w skrzynkach z przepuszczalnym podłożem.
- Skrzynki dołujemy w gruncie i zostawiamy tam na zimę.
- Nasiona mogą wykiełkować w okresie od jednego do dwunastu miesięcy.
- Na stałe do gruntu mogą trafić w momencie, kiedy wzrost będzie już zauważalny.
Co ciekawe rosnąca w ogrodzie przylaszczka może rozmnażać się sama z pomocą… mrówek, które przenoszą jej nasiona z miejsca na miejsce.
Hepatica nobilis – zastosowanie w ogrodzie
Przylaszczka pospolita prezentuje się bardzo dobrze niemal w każdym ogrodzie. Szczególnie dobrze sprawdzi się w aranżacjach skalnych, naturalistycznych, czy leśnych. Pięknie kwitnące kwiaty w bardzo intensywnych barwach świetnie podkreślają charakter innych roślin.
Roślinę tego gatunku możesz zasadzić miejscu, które jest półcieniste a gleba tam jest ciężka i wilgotna. Będzie wyglądała fantastycznie pod iglakami lub w towarzystwie innych wieloletnich bylin. Dobrze sprawdza się jako roślina okrywowa.
Ważne jest to, aby nie sadzić przylaszczki w tylnej części rabat. To niewielka i niewysoka roślinka, która bardzo szybko zostanie przytłoczona i zasłonięta przez większe egzemplarze. Warto posadzić ją pod iglakami lub w na obrzeżach ogrodu.
Wybrane stanowisko powinno być dobrze przemyślane, ponieważ rośliny tego gatunku źle znoszą przesadzanie. W nowym miejscu ukorzeniają się długo i rosną wolno.
Przylaszczka w medycynie ludowej
Niegdyś listki przylaszczki traktowano jako surowiec zielarski, co z perspektywy dzisiejszej wiedzy nie jest szczególnie bezpiecznym rozwiązaniem. W każdej części rośliny znajduje się bowiem substancja ranunkulina. Ten glikozyd jest silnie trujący.
W medycynie ludowej przylaszczką leczono schorzenia nerek i pęcherza. Według obecnej wiedzy naukowej nie ma żadnych przekonujących dowodów na jakąkolwiek skuteczność rośliny w tym obszarze. Gorzka i nieprzyjemna w smaku może natomiast spowodować naprawdę poważne zatrucie. Nawet prace ogrodowe przy tych kwiatach zaleca się wykonywać w rękawiczkach.
Co ciekawe przekonanie o tym, że roślina ma lecznicze właściwości było w niektórych regionach tak silne, że przylaszczkę trzeba było objąć ścisłą ochroną gatunkową. Była bowiem wykopywana i zbierana tak często, że zagroziło to jej całkowite zniknięcie z terenów naszego kraju.
Podsumowanie
Przylaszczka pospolita (Hepatica nobilis) to roślina, która zachwyca najbardziej w okresie kwitnienia. Jest częściowo zimozielona i dobrze radzi sobie w naszym klimacie. Nie trzeba zabezpieczać ją na zimę a inne prace pielęgnacyjne nie powinny stanowić szczególnego problemu. Nadaje się na roślinę okrywową, szczególnie do tych części ogrodu, które nie są szczególnie nasłonecznione. Odmiana podstawowa nadal jest spotykana w lasach liściastych. W ogrodach często można natomiast natknąć się na jej bardziej ozdobne odmiany hodowlane.
