Dynia olbrzymia to idealny rekwizyt na Halloween. Jej rozmiary potrafią zadziwić, ale ma także inne zalety. Wytwarza się z niej dżemy, olej i paszę dla zwierząt. Sprawdź, jak uprawiać dynie i przekonaj się, dlaczego warto to robić.
Dynia olbrzymia to gatunek rośliny, który pojawił się w Europie za sprawą hiszpańskich żeglarzy. Uprawiana była już 3000 lat p.n.e., a według niektórych źródeł nawet 5000 do 7000 lat p.n.e. Charakterystyczna cecha dyń z gatunku Cucurbita to wielkość. W Polsce do największych dyni należy okaz z 2019 roku, który ważył 870 kg. Rekord światowy pobiła natomiast dynia o wadze ponad 1190 kg. Dynie olbrzymie cenione są za walory estetyczne, ale ich owoce są jadalne. Można przygotować z nich na przykład marmoladę. Z kolei z pestek tłoczy się olej z pestek dyni. Jak wygląda uprawa tego warzywa? Sprawdź!
Dynia olbrzymia, czyli roślina, która zadziwia rozmiarem
Dynia olbrzymia (z łac. Cucurbita maxima) to roślina z rodziny dyniowatych. Naturalnie występuje w Ameryce Środkowej i Południowej. To przede wszystkim Meksyk, Gwatemala i południowa część Stanów Zjednoczonych.
W Polsce taki gatunek uprawia się jako rośliny jednoroczne. Ogromne owoce nierzadko przekraczające 50 kg wagi można sadzić na ogrodowych rabatach, farmach i plantacjach. Ich duże, żółte kwiaty wydzielają przyjemny, delikatny zapach. Z kolei miąższ i pestki mają wysokie wartości zdrowotne i odżywcze.
Trzeba jednak pamiętać, że uprawa dyni wymaga chronienia roślin. Niezbędna jest ochrona przed szkodnikami (owady) i dzikimi zwierzętami. Ważne jest także odpowiednie przechowywanie dyni.
Morfologia dyni olbrzymiej
Dynia olbrzymia to godny przedstawiciel warzyw dyniowatych. Płożąca lub wspinająca łodyga wyrasta nawet na 10 m. Długoogonkowe liście są duże i mają zaokrąglone klapy. Żółte kwiaty dyni delikatnie pachną. Są rozdzielnopłciowe – żeńskie i męskie mają niemal tą samą wielkość. Ich owoce to fałszywe jagody wyrastające na miękkiej szypułce. System korzeniowy to korzeń główny i odchodząca od niego sieć korzeni.
Warunki uprawy dyni olbrzymiej
Dynia olbrzymia to warzywo, które dobrze przystosowuje się do warunków klimatycznych, jakie panują w Polsce. Optymalna temperatura uprawy mieści się w przedziale 15-25 stopni Celsjusza. Niezbędne jest słoneczne stanowisko oraz żyzna gleba. Trzeba jednak pamiętać, że chociaż podłoże powinno być przepuszczalne i wilgotne, dynie źle znoszą podmokłe grunty. PH gleby musi być obojętne albo lekko kwaśne.
Te warzywa zazwyczaj nawożone są ekologicznie. Wystarczy kompost lub obornik. Mają duże zapotrzebowanie na wodę, dlatego odpowiednie podlewanie to podstawa. Dynie trzeba nawadniać przede wszystkim w trakcie kwitnienia i kiełkowania owoców. Brak bądź nadmiar wody powoduje zahamowanie zawiązek i pogorszenie ich jakości. Odbija się to na owocach. Zbyt mała ilość wody to drobne owoce i słodki miąższ. Zbyt duża – zniszczenie zawiązek.
Siew i zbiór dyni
Dynie sadzi się bezpośrednio do gruntu w połowie maja. Maksymalnie do końca czerwca. Są wrażliwe na spadki temperatury, dlatego zbiór prowadzi się przed nadejściem pierwszych przymrozków. Żeby wcześniej uzyskać plony, można umieszczać rozsady w doniczkach.
Jesienny zbiór dyni pozwala na jej przechowywanie. Pozostawione w jasnym i suchym pomieszczeniu warzywa wytrzymają nawet do 6 miesięcy.
Rozmnażanie
Dynie to jednopienne rośliny owadopylne. Najpierw rozwijają się kwiaty męskie – nasilenie żeńskich zależy od odmiany warzywa. Tak jak i inne rodzaje dynia olbrzymia może zapylać się własnym pyłkiem. Można też postawić na sztuczne zapylanie.
Dynie należy zapylać w polu w godzinach porannych. Kwiaty przeznaczone do zapylenia można izolować korzystając ze spinaczy lub waty owiniętej wokół pąków. Robi się to dzień przed rozwinięciem płatków. W taki sposób do wnętrza mają szanse wgryźć się przenoszące pyłek owady.
Cucurbita maxima, Atlantic Giant i dynia Bambino – czym się różnią?
Dynia olbrzymia przybiera różne formy. Najbardziej znane odmiany Cucurbita maxima to duże owoce dyni Atlantic Giant oraz cienka skórka i pomarańczowo wybarwione owoce Bambino.
Atlantic Giant znana jest z wielkości owoców. Ich masa sięga nawet 300 kg! To, co je wyróżnia to żółty miąższ i pomarańczowa skórka. Ten rodzaj dyni z powodzeniem można zbierać do pierwszych przymrozków. Z kolei dynia Bambino ma cienką skórkę z szarymi znaczeniami. Jej owoce osiągają do 50 kg wagi, a płożące pędy mają nawet do 10 m długości. Charakterystyczny smaczny miąższ można jeść bezpośrednio albo traktować go jako surowiec na soki i przetwory. Zbiory Bambino zaczynają się już w październiku.
Inne popularne odmiany dyni olbrzymiej to między innymi: Amazonka, Ambar, Justynka, Karowita i Otylia.
Dlaczego warto hodować dynie? Zastosowanie
Dynia olbrzymia to jadalne warzywo uprawiane w celach spożywczych i dekoracyjnych. Czasem wykorzystywana jest również jako pasza dla zwierząt. Miąższ dyni można gotować albo kandyzować, można też robić z niego dżemy i marmolady. Pestki nadają się do bezpośredniego spożycia. Na ich bazie powstaje też olej z pestek dyni. To gatunek charakteryzujący się wysoką zawartością karotenoidów i niską zdolnością do wiązania azotanów. Takie połączenie sprawia, że dynia olbrzymia stanowi cenny surowiec w produkcji soków. W dodatku nasiona można kupić w stosunkowo niskiej cenie.
Pielęgnacja dyni nie jest szczególnie wymagająca – dobrze rośnie w naszym klimacie i daje wysokie plony. Odmiana ozdobna wyróżnia się kolorowymi owocami o charakterystycznym kształcie. Dwukolorowe owoce mają kształt turbanu. Z kolei odmiana Atlantic Giant hodowana jest przede wszystkim w celu pobicia rekordu wielkości.
Co ciekawe, w XVI wieku w Polsce Cucurbita maxima traktowana była jako roślina lecznicza. Jej zdrowotne właściwości wynikają z obecności witamin i pierwiastków, które wzmacniają układ immunologiczny. Witaminy C i E oraz cynk, selen i fitosterole chronią przed powiększaniem się prostaty, poprawiają sprawność seksualną i zwiększają żywotność plemników. Sam cynk wzmacnia skórę, wygładza ją i rozjaśnia.
Cucurbita maxima – dynia idealna na Halloween
Dynie kojarzone są przede wszystkim z dekoracjami na Halloween. Jednak te intensywnie wybarwione owoce to nie tylko ciekawy element jesiennej kompozycji. Można zobaczyć je w ogródkach i na plantacjach. Można też przygotowywać z nich dżemy i soki, a z ich pestek tłoczyć drogocenny olej.
Miąższ dyni to naturalny środek leczniczy, który wspomaga układ krążenia. Dyniowe soki i przetwory są smaczne i działają odtruwająco. Idealnie nadają się, jeśli twój problem stanowi cukrzyca, nadciśnienie albo choroby nerek. W okresie jesienno-zimowym regularne jedzenie dyni wzmacnia odporność.
