Sadownicy i osoby, które regularnie zajmują się uprawą roślin ozdobnych i użytkowych, borykają się z wieloma patogenami, które doprowadzają do obumarcia znacznej części plonów. Jednym z przykładów jest choroba grzybowa o nazwie werticilioza. Atakuje ona przede wszystkim ziemniaki, pomidory, paprykę, a także wiele gatunków drzew owocowych i krzewów. Za pojawienie się objawów odpowiada grzyb z rodzaju Verticillium, najczęściej Verticillium dahliae, Verticillium albo-atrum oraz Verticillium tricorpus. Szkodnik w bardzo szybkim czasie infekuje rośliny, a zarodniki łatwo rozprzestrzeniają się na sąsiednie plony, które również zamierają. Najskuteczniejszą ochroną przed zakażeniem są działania profilaktyczne, w tym lustracja uprawy, a także odpowiednie metody agrotechniczne i chemiczne.
Werticilioza — jak się rozwija?
Patogeny powodujące porażenie roślin mogą przetrwać w glebie przez dłuższy czas – nawet przez kilka lat. Bytuje pod ziemią w postaci mikrosklerocji, które są wyjątkowo odporne na trudne warunki środowiskowe, w tym susze i niskie temperatury. Niektórzy z przedstawicieli rodzaju Verticillium mogą przetrwać w glebie w postaci grzybni. Wrotami zakażenia są najczęściej uszkodzenia w tkance roślinnej spowodowane np. przez nicienie. Rozprzestrzenianie się zarodników odbywa się przez wiatr, wodę, owady lub narzędzia ogrodnicze. W momencie, gdy patogen przedostanie się do rośliny, dochodzi do wzmożonej produkcji zarodników, które transportowane są w górę systemu korzeniowego zakażonej rośliny. Zainfekowany organizm zaczyna produkować specjalną gumę, co powoduje zablokowanie naczyń, a następnie więdnięcie.
Wrota zakażenia to podziemne i przyziemne części roślin. Chorobotwórczy grzyb może przenosić się na kolejne rośliny przez system korzeniowy.
Jakie warunki atmosferyczne sprzyjają rozwojowi werticiliozy drzew? Optymalna temperatura do rozrastania grzybni wynosi 21 st.C. Korzystna dla rozwoju plechy jest także duża wilgotność. Zahamowanie wzrostu grzybów przynoszą upalne dni i temperatura powyżej 30 st.C.
Werticilioza — objawy choroby grzybowej roślin
Werticilioza drzew i krzewów powoduje przede wszystkim więdnięcie roślin. Pierwsze objawy pojawiają się na liściach, które początkowo stają się jasno-zielone, a czasem przybierają barwę pomarańczowo-żółtą. Łodyga po przecięciu jest widocznie przebarwiona. Warto jednak pamiętać, że objawy choroby grzybowej mogą być zróżnicowane i uzależnione od określonego gatunku. Zdarza się również tak, że werticilioza nie przynosi żadnych specyficznych symptomów. Czasami pojawia się jedynie częściowe więdnięcie lub też szybsze starzenie się danej rośliny. Nie jest to sytuacja korzystna, ponieważ łatwiej o utratę kontroli nad zasięgiem rozprzestrzeniania się patogenu.
Typowe dla werticiliozy jest widoczne odbarwienie liści pomimo dużej wilgotności podłoża. Rośliny, które ulegają porażeniu przez grzyba z rodzaju Verticillium, stopniowo ulegają osłabieniu, a z czasem całkowicie więdną. Sadownicy i rolnicy obserwują wówczas nie tylko spadek ilościowy, ale i jakościowy upraw.
Skuteczne zapobieganie werticiliozie
Leczenie uszkodzeń spowodowanych werticiliozą jest praktycznie niemożliwe. Nie da się cofnąć zmian, które już pojawiły się na roślinie. Jedynym sposobem na uniknięcie infekcji jest profilaktyka zakażenia. Bardzo ważne jest stosowanie czystych sadzonek, bulw i nasion. Warto zatem bliżej przyglądać się temu, co kupujemy w szkółkach lub sklepach ogrodniczych. Aby ograniczyć dalszy rozwój grzyba, konieczne jest zastosowanie środków zwanych fungicydami. Praktykuje się również regularne wycinanie porażonych części roślin. Usuwanie bryły korzeniowej, najlepiej przez spalenie, zmniejszy ryzyko rozsiewania zarodników na zdrowe okazy drzew i krzewów.
O zdrowie roślin warto zadbać jak najwcześniej, najlepiej już na etapie zakładania upraw. Rekomenduje się, aby wybierać odmiany, które wyróżniają się dużą odpornością na typowe choroby grzybowe, w tym werticiliozę. Konieczne jest także stosowanie płodozmian, czyli dokładne planowanie rodzaju plonów, najlepiej na kilka lat naprzód (np. zmianowanie ziemniaków na rośliny strączkowe lub zboża).
Niekiedy można zaobserwować samouleczanie drzew, jednak są to przypadki odosobnione. Jest to związane z faktem samoograniczania rozrostu grzyba przez słoje przyrostowe drzew.
Werticilioza jest groźną chorobą atakującą zarówno rośliny uprawne, jak i ozdobne. Ponieważ nie ma skutecznego leczenia mogącego odwrócić skutki infekcji, jednym sposobem na ograniczenie rozprzestrzeniania się zarodników jest stosowanie czystych narzędzi ogrodniczych, lustrowanie roślin, a także określonych metod agrotechnicznych.
