Dąb to rodzaj roślin, do którego zalicza się ponad 400 rozmaitych gatunków i odmian drzew oraz krzewów. Mogą występować z bardzo zróżnicowanych warunkach klimatycznych. Poznaj charakterystyczne cechy tej rośliny ozdobnej!
Dęby to zarówno drzewa przekraczające wysokość 30 metrów, jak i okazy niewielkich krzewów. Wszystkie jednak wytwarzają owoce zwane popularnie żołędziami. Poza walorami dekoracyjnymi powszechnie znane są także właściwości lecznice dębów. Mają one także głębokie znaczenie kulturowe. Jak uprawiać tę majestatyczną roślinę we własnym ogrodzie i czy to w ogóle możliwe? Jakie odmiany występują w strefie umiarkowanej? Sprawdź!
Dąb i jego cechy morfologiczne
Jak rozpoznać to drzewo? Oto krótki opis jego wyglądu.
Pokrój
Dęby słyną z atrakcyjnego pokroju. Drzewa mogą osiągać naprawdę ogromne rozmiary (nawet 50 m), zaś krzewy rozwijają się czasem kłączowo. Zawsze jednak pąki dębów mają zaokrąglony kształt. Liście dębu, w zależności od konkretnej odmiany, mogą być zimozielone lub też zrzucane, gdy temperatury gwałtownie spadną. Występują tu liście zarówno cienkie i wiotkie, jak i bardziej skórzaste.
Kwiaty
W przypadku niektórych gatunków będą to liście całobrzegie, a kiedy indziej ząbkowane albo piłkowane. W Polsce zaobserwować można także liście klapowane, a konkretnie na dębie szypułkowym i dębie czerwonym. Dąb to roślina jednopienna, choć jego kwiaty są rozdzielnopłciowe. Jeśli chodzi o kwiaty męskie, mają one postać cienkich, zwisających kotków. Z kolei żeńskie występują pojedynczo i rozkwitają w małej miseczce zwanej kupulą. W każdym z nich znajdują się zawsze trzy słupki. Kwiaty męskie są znacznie drobniejsze od żeńskich.
Owoce
Orzechy (owoce) dębu nazywa się żołędziami i zawsze znajdują się one w osobnych miseczkach. Dojrzewają stopniowo w pierwszych dwóch latach.
Dąb w Polsce – najpopularniejsze odmiany Quercus
Jeśli chodzi o gatunki, które dziko można spotkać w Polsce, są to:
- dąb szypułkowy (Quercus robur L.);
- dąb burgundzki (Quercus cerris L.);
- dąb bezszypułkowy (Quercus petraea (Matt.) Liebl.);
- dąb czerwony (Quercus rubra L.);
- dąb omszony (Quercus pubescens Willd.)
Najsłynniejszym polskim drzewem tego rodzaju jest Dąb Bartek, uznany za pomnik przyrody w 1954 roku.
Uprawa dębu – czy jest możliwa w ogrodzie?
Dąb to drzewo, które ma dość wysokie wymagania co do gleby czy innych warunków uprawowych. Z pewnością należy mu zapewnić odpowiednią ilość światła, za którym przepada. Podłoże powinno być żyzne i bogate w składniki odżywcze o odczynie albo obojętnym, albo zasadowym. Doskonale odnajduje się na bardziej gliniastych glebach.
Jest to roślina wykazująca wysoką odporność na mróz, a najlepszą porą do jej sadzenia jest początek wiosny albo jesień. Młode okazy w pierwszych latach życia wymagają dodatkowego podlewania. W prawidłowym rozwoju może pomóc dębowi nawóz organiczny. Warto do gleby dodać trochę kompostu.
Popularny w Polsce dąb szypułkowy bardzo często można spotkać nie tylko w lasach, ale także w parkach, na skwerach i przy ulicach. Jest to gatunek długowieczny, który odznacza się okazałą, regularną koroną i potężnym pniem.
Znaczenie kulturowe dębów
Starsze okazy dębów czczono dawniej jako domy rozmaitych bóstw. Kult ten rozpowszechnił się w zasadzie po całej Europie. Grecy i Rzymianie byli przekonani, że drzewa tego gatunku to siedziby ich najwyższych bogów, a więc Zeusa i Jowisza. Dlatego jedno z rzymskich, starożytnych odznaczeń wojskowych miało kształt dębowego liścia. W niektórych kulturach dęby uznawano za wyrocznie, dzięki którym przepowiadano urodzaj albo pogodę. Okazałość i długowieczność dębów robiła wrażenie także na ludach słowiańskich i celtyckich. Właśnie w starych dąbrowach urządzały one miejsca kultu swoich bogów (np. Perkuna).
Dąb to jedna z najtrwalszych i najbardziej odpornych roślin, występująca na terenie całej Europy. Poza walorami estetycznymi dęby znane są również z innych zastosowań. Dębowe drewno uchodzi za trwały i mocny materiał, z którego wykonuje się meble, podłogi i inne elementy stolarskie. W Polsce nie występują gatunki zimozielone, jednak dąb szypułkowy czy czerwony doskonale odnajdują się w naszych warunkach i często zdobią miejskie przestrzenie.
