Wanilia to roślina, która obejmuje ponad sto gatunków. Zalicza się ją do waniliowych orchidei, które w naturze występują na terenie Ameryki Południowej i Środkowej. Pnącze to znane jest ze swoich kwiatów w zielono-żółtym kolorze. Czy można je uprawiać w domu?
Największe skupiska rośliny występują obecnie na Madagaskarze. Wanilię uznaje się za najdroższą przyprawę świata i właśnie ta wyspa jest jej największym producentem ze względu na fakt odkrycia ręcznej metody zapylania kwiatów z rodziny storczykowatych. Jak wygląda uprawa tej rośliny i proces powstawania aromatycznej przyprawy, którą wszyscy doskonale znamy z naszych kuchni? Sprawdź!
Wanilia – nietypowy gatunek storczyka
Wanilia jest pnączem z rodziny storczykowatych, która dziko występuje w Ameryce Południowej i Środkowej, a także na Madagaskarze. Charakteryzuje się żółto-zielonymi kwiatami, które kwitną raz na kilka lat. Po zapyleniu kwiatu, po 9 miesiącach powstaje nowy strąk w kształcie fasoli szparagowej. To właśnie z niego przez suszenie i palenie tworzy się laskę wanilii.
Plantacja – wanilia to roślina wymagająca
Uprawa tej przyprawy jest niezwykle wymagająca, by mogła przynosić szlachetne owoce. Potrzeba tutaj wiele cierpliwości, ponieważ pierwsze zbiory możliwe są dopiero po ok. 3 latach od założenia plantacji. Oczywiście wanilię można także spotkać w tropikalnych lasach, rosnącą dziko.
Do zdrowego, prawidłowego wzrostu roślina ta potrzebuje częściowo cienia, a częściowo nasłonecznienia. Ciepły klimat i wysoka wilgotność to także warunki, w których strąki wanilii będą rozwijać się najlepiej.
Obecnie najważniejsze plantacje wanilii znajdują się:
- na Madagaskarze;
- w Indonezji;
- w Meksyku;
- w Ugandzie;
- w Indiach;
- w Papui Nowej Gwinei;
- na archipelagu Tonga;
- na Tahiti.
To od konkretnego rejonu uprawy zależy ostateczny smak przyprawy. Meksykańska laska wanilii będzie posiadała nuty orzechowe i korzenne, a z kolei laska z Madagaskaru będzie delikatniejsza i słodka.
Proces zapylania kwiatów wanilii
Co ciekawe, rośliny te zakwitają raz na 3 lub 4 lata, a kielichy otwierają się tylko na kilka godzin w ciągu dnia. Aby mieć pewność, że w tym czasie dojdzie do zapylenia, postanowiono wprowadzić ręczną metodę. Kobiety zatrudnione na plantacji spacerują codziennie między roślinami w poszukiwaniu kwiatów wanilii gotowych do zapylenia. Jedna kobieta (zwana swatką) może zapylić nawet 1000 kwiatów w ciągu jednego dnia.
Zbiory można przeprowadzić po około 9 miesiącach od tego procesu. Co ciekawe, z pnączy zrywa się kwiaty całkiem zielone i bez żadnego zapachu. Dopiero po odpowiedniej obróbce zyskują one aromatyczny wygląd i zapach, który ceni się na całym świecie.
Obróbka kwiatów i lasek wanilii – jak powstaje przyprawa?
Zebrane strąki wanilii wrzuca się do wiklinowych koszy, po czym całość zanurza się na kilka minut w wodzie. Jest to w zasadzie proces gotowania, ponieważ woda powinna mieć temperaturę około 70 stopni. Ma to na celu uelastycznienie strąków.
Następnym etapem jest ich parzenie. Strąki wysypywane są z kosza na specjalne koce i okrywane na dwa dni. W ten sposób ze strąków wyparowuje woda i nabierają one brązowej barwy. To właśnie wtedy rodzi się pierwszy słodki aromat wanilii.
Przez sześć kolejnych tygodni przez kilka godzin dziennie tak przygotowane strąki suszą się na słońcu. W ten sposób częściowo tracą swoją masę, nabierają połysku i coraz mocniejszego zapachu. Kolejne suszenie, tym razem w zacienieniu, zachodzi za specjalnych, przewiewnych kratkach. Dzięki takiemu wietrzeniu na powierzchni lasek tworzy się wanilina wytwarzająca z kolei drobne kryształki przypominające szron. Później laski wanilii muszą zostać posortowane i odpowiednio długo poleżakować.
Uprawa wanilii w domu. Czy to możliwe?
Nie każdy ma świadomość, że wanilię z powodzeniem można uprawiać w doniczce we własnym domu. Nie będzie co prawda wytwarzała aromatycznych lasek, ale sprawdzi się doskonale jako ozdobne, egzotyczne pnącze. Wanilię możesz nabyć w sklepie ogrodniczym, ale po przyniesieniu jej do domu musisz zapewnić jej odpowiednie warunki do wzrostu. Pamiętaj, że to roślina, która lubi wilgoć i ciepło, jednak nie pozwól by promienie słoneczne padały na nią bezpośrednio. Przy zakupie zwróć uwagę na to, czy roślina nie wykazuje oznak choroby i czy jej kwiaty znajdują się w pączkach, a liście są zielone.
Roślinę należy nawadniać regularnie i obficie tak, by miała stale wilgotne podłoże. Korzenie nie powinny jednak zostać przemoczone. Wanilia lubi zraszanie, nawet dwa razy dziennie. W tym celu należy jednak wykorzystać wodę miękką, przegotowaną albo destylowaną.
Najlepszym stanowiskiem dla wanilii w uprawie domowej będzie wystawa południowa lub północna. Temperatura powinna zawsze mieścić się w przedziale 21–28 stopni Celsjusza. Można zakupić specjalną donicę do hodowli storczyków, która na dnie będzie posiadała otwory niezbędne dla prawidłowego rozwoju systemu korzeniowego. Jeśli chodzi o podłoże, w sklepach dostępne są specjalne mieszanki do storczyków, ale równie dobrze możesz samodzielnie przygotować ziemię dla wanilii. Nadają się do tego przekompostowane igły modrzewia oraz kora robinii akacjowej lub brzozy.
Rozmnażanie wanilii
Żeby rozmnożyć domowego storczyka, należy odciąć od rośliny pędy z kilkoma spiralami. Następnie umieszcza się je w naczyniach wypełnionych piaskiem. Gdy na sadzonkach pojawią się listki, można przenieść je do docelowej donicy. Niestety nie każdy początkujący hodowca poradzi sobie z tym zabiegiem, ponieważ wymaga on dużej prawy i delikatności.
Wanilia to oryginalna, tropikalna roślina z rodziny storczyków, która stanowi podstawę w produkcji jednej z najbardziej znanych i cenionych przypraw na świecie. Z niej produkuje się m.in. olejek czy cukier waniliowy, który powszechnie wykorzystywany jest w kulinariach. Proces pozyskiwania przyprawy jest jednak długi, ponieważ roślina musi zostać poddana odpowiedniemu procesowi suszenia. Ze względów estetycznych warto zdecydować się także na uprawę wanilii w warunkach domowych.
