Ciekawą rośliną ozdobną jest topinambur. Uprawa należy do dość łatwych. Jego podziemne bulwy mogą wzbogacić niejedno danie. Sprawdź jak uprawiać tę roślinę i do czego ją wykorzystać.
Topinambur (Helianthus tuberosus) słynie również z innej nazwy, jaką jest słonecznik bulwiasty. W XVII wieku uprawiany był przez Indian i od nazwy ich plemienia powstała obecna nazwa (plemię Topinamboore). Ta roślina pochodząca z Ameryki Północnej często jest uznawana za chwast przez to, że niekiedy dziczeje. Nie jest to słuszne, ponieważ jadalna bulwa topinamburu jest ciekawym dodatkiem w kuchni o leczniczym działaniu. W większości sklepów taki korzeń jest dostępny i coraz więcej ludzi kupuje topinambur. Uprawa we własnym zakresie nie powinna przysparzać problemów, ponieważ roślina ta ma niewiele wymagań. O czym warto wspomnieć, topinambur kwietnie krótko i bardzo późno, ponieważ ma to miejsce od października do pierwszych przymrozków.
Jak wygląda topinambur?
Topinambur może osiągnąć wysokość do 2 m wysokości. Jego silne nadziemne łodygi pokrywają białe włoski i choć nie są zbytnio ozdobne, to są często sadzone ze względu na wytworzone na ich końcu zdrowe bulwy. Liście natomiast są pokryte szorstkimi włoskami. Kształt tego zielonego elementu rośliny jest duży, jajowaty lub lancetowaty, a brzeg jest piłkowany. Kwiaty topinamburu są dość duże, których barwa jest żółta. Składają się z kwiatów rurkowych i języczkowatych. Owoc, to niełupka. Warto wiedzieć, że w klimacie występującym w Polsce, topinambur nie wytwarza nasion.
Topinambur – uprawa i wymagania
Ta mało wymagająca roślina powinna być uprawiana w jednym miejscu przez 2-3 lata. Dłuższy czas uprawy w jednej lokalizacji jest możliwy, ale to znacznie zmniejszyłoby pozyskiwane plony, czyli bulwy. Bardzo istotne jest to, że słonecznik bulwiasty jest mrozoodporny, dzięki czemu na zimę może pozostać w ziemi bez jakiejkolwiek ochrony.
W jakich warunkach czuje się najlepiej topinambur? Uprawa musi uwzględniać następujące rzeczy:
- Odpowiednia jest gleba żyzna i przewiewna.
- Wilgotność podłoża powinna być średnia lub głęboka.
- Zalecany odczyn pH ziemi powinien być w przedziale 6-8.
- Optymalna temperatura, w jakiej powinien wzrastać topinambur to 18-26 °C.
- Stanowisko powinno być słoneczne lub lekko zacienione.
Jakie rośliny warto zasadzić obok topinamburu?
Roślina, jaką jest słonecznik bulwiasty charakteryzuje dość wysoki wzrost, w związku z czym może rzucać cień. Nie każdy gatunek lubi zacienione stanowisko, dlatego też warto poznać te, które najlepiej tolerują towarzystwo topinamburu.
Są to:
Jak pielęgnować topinambur?
Dość łatwo zadbać o topinambur. Uprawa jest łatwa, dlatego też czynności pielęgnacyjne nie należą do skomplikowanych. Ten kwiat należący do rodziny astrowatych powinno się podlewać regularnie, lecz dość rzadko (głównie podczas suszy). Nawożenie to ważny, lecz nie konieczny element pielęgnacji tej rośliny. Szczególnie dobrze sprawdzą się nawozy mineralne bogate w potas. Z kolei przed zasadzeniem słonecznika bulwiastego warto odpowiednik przygotować podłoże, poprzez zastosowanie nawozu organicznego lub nawozu zielonego. Również przed rozpoczęciem uprawy takiej rośliny powinno się przekopać ziemię i ją odchwaścić. Jeżeli chodzi o przycinanie, to nie jest to konieczne, ponieważ zanim bulwy z powodzeniem zaczną zimować, same odpadną.
Jak przechowywać słonecznik bulwiasty?
Uprawiając topinambur, powinno się go zbierać jesienią, tak aby zdążyć przed pierwszymi przymrozkami. Uzyskaną bulwę można przechowywać w lodówce przez około 2 tygodnie. Drugi i zdecydowanie lepszy sposób, to przechowywanie bulw w ziemi i wykopywanie na bieżąco potrzebnej ilości. W taki sposób ta jadalna część słonecznika bulwiastego zachowa świeżość aż do wiosny. Należy pamiętać, żeby unikać suchego powietrza, ponieważ ta roślina mogłaby w takich warunkach przeschnąć.
Rozmnażanie i sadzenie słonecznika bulwiastego
Rozmnażanie rośliny, jaką jest topinambur, może odbyć się wyłącznie za pomocą bulw (wegetatywnie). Przed sądzeniem, należy odpowiednio je przygotować. Należy je podzielić na części wynoszące około 50 g, na 2-3 oczka. Na przełomie marca i kwietnia, czyli po ustaniu mrozów, należy każdą z tych podzielonych bulw, włożyć do ziemi na głębokość około 10 cm. Takie zasadzenie jest możliwe również jesienią, jednak należy to zrobić na głębokość 15 cm i przed mrozami usypać nad nimi kopczyk z ziemi. Co istotne, należy pamiętać, żeby nie umieszczać w glebie topinamburu zbyt blisko siebie. W ten sposób można ograniczyć jego szybkie rozprzestrzenianie się. Powinno to być zrobione w odstępach 30-60 cm między bulwa mi oraz w rzędach oddalonych od siebie co 70-100 cm. Można również uprawiać tę roślinę w dużym pojemniku, niwelując w ten sposób ryzyko nadmiernego rozrostu łodygi, czy korzeni.
Jakie choroby i szkodniki zagrażają słonecznikowi bulwiastemu?
Chorób i szkodników atakujących topinambur nie ma wiele, ale warto je poznać, aby skutecznie chronić ten łatwy w uprawie produkt spożywczy. Do groźnych szkodników należą karczowniki i nornice. Są one bowiem w stanie zjeść cenne bulwy. Niekiedy ślimaki zjadają liście tej rośliny. Spośród chorób na słoneczniku bulwiastym dość często pojawia się szara pleśń, zgnilizna twardzikowa, czy mączniak prawdziwy.
Topinambur – najgroźniejsza choroba
Najgroźniejszą chorobą, jaką zagraża topinamburowi i może spowodować wiele szkody, jest rdza słonecznika, a wywołuje ją grzyb Puccina helianthi. Objawy występujące po koli, to: żółtopomarańczowe plamki na górnej stronie liści, pomarańczowe i wypukłe narośla pod liśćmi (później stają się brązowe). Na starszych i żółknących liściach mogą pojawić się po obu stronach brązowe lub czarne i twarde poduszeczki (telia). Co istotne, silnie zaatakowane liście przy tej chorobie mogą zamierać.
Topinambur – właściwości lecznicze
Topinambur, uprawa, a później jego jedzenie, to najlepsze, co można zrobić dla zdrowia. Posiada on liczne właściwości lecznicze. Inulina, czyli składnik dający wiele energii, zawarty jest w nim aż w 17%. Roślina ta nie zawiera tłuszczu, ani cholesterolu, dlatego powinna się znaleźć w diecie każdego. Osoby zmagające się z otyłością powinny jeść bulwę Helianthus tuberosus, ponieważ pęcznieje on w żołądku, zapewniając na dłużej uczucie sytości. Jakie jeszcze zdrowe składniki zawarte są w ten roślinie? Są to:
- witaminy: A, C, E, B1, B2, B6;
- potas;
- fosfor;
- żelazo;
- wapń;
- cynk.
Na co dokładnie pozytywnie wpływa spożywanie topinamburu?
Ta wieloletnia roślina, jaką jest topinambur, a dokładniej składniki pokarmowe i odżywcze w nim zawarte, wpływają dobrze na:
- Regulowanie poziomu cukru we krwi (zalecane w diecie cukrzyków).
- Redukowanie szkodliwego cholesterolu.
- Wspomaganie pracy jelita grubego, poprzez rozwijanie korzystnej flory bakteryjnej (eliminowanie bakterii powodujących stany zapalne jelita grubego, czy biegunki).
- Skuteczne oczyszczanie organizmu z metali ciężkich i toksyn (w tym alkoholu).
- Redukowanie stresu.
- Poprawa koncentracji.
- Zwiększenie odporności organizmu.
Zastosowanie topinamburu w kuchni
Topinambur rośnie w ziemi, dlatego też łatwo skojarzyć, że smakuje on podobnie jak znane warzywo, jakim jest ziemniak. Ta mniej typowa bulwa wytwarza orzechowy smak, który jest również słodkawy. Co ważne, słonecznik bulwiasty może być spożywany na surowo, smażony, gotowany i pieczony. Z powodzeniem można nim zastąpić w daniu ziemniaki. Można go ugotować, smażyć w formie placków „ziemniaczanych”, czy piec z niego frytki. Topinambur sprawdzi się również idealnie jako składnik sałatki, czy zupy.
Podsumowanie
Warto wiedzieć, że topinambur w ogrodzie powinno się posadzić z daleka od ziemniaków i pomidorów, ponieważ to bulwiaste warzywo znacznie osłabia ich wzrost. Cena jednej sadzonki słonecznika bulwiastego jest niewielka, ponieważ wynosi około 1 zł. Warto przed zasadzeniem tej rośliny w gruncie przygotować barierę korzeniową. Zapobiegnie to nadmiernemu rozrostowi korzeni, co często się zdarza w przypadku topinamburu.
