Pomidor to jedno z najbardziej popularnych warzyw w Polsce – często gości zarówno na talerzach, jak i w ogródkach, czy nawet w donicach balkonowych. Najwyższa pora dowiedzieć się, jak zapewnić sobie duże, zdrowe zbiory własnych, soczystych pomidorów.
Czy wiesz, że pomidor długo uważany był w Europie za roślinę trującą? Początkowo uprawiano go w ogrodach jako roślinę ozdobną. Dziś na szczęście każdy doskonale zna pyszny smak pomidora i jego liczne właściwości prozdrowotne. Pomidor jest dość łatwy w uprawie, stąd też jego popularność w polskich ogrodach i hodowlach przemysłowych. Do szczęścia wystarczy mu ciepły klimat i spora ilość wody. Planujesz zabrać się za sadzenie pomidorów? Przeczytaj nasz poradnik i sprawdź, jak pielęgnować te rośliny.
Pomidor zwyczajny – charakterystyka warzywa
Pomidor zwyczajny (Solanum lycopersicum) należy do rodziny psiankowatych, która liczy łącznie aż 2460 różnych gatunków. W jej skład wchodzą także ziemniaki, papryka, bakłażan, a także tytoń szlachetny.
Pomidory pochodzą z Ameryki Południowej lub Środkowej, skąd po raz pierwszy dotarły do Europy (a dokładniej – do Włoch) prawdopodobnie w po 1492 roku. Renesansowy botanik i lekarz Pierandrea Matthioli opisał je później jako „złote jabłka” – po włosku pomi d’oro, skąd już oczywiście niedaleko do używanej współcześnie nazwy. Zwane były także jabłkami miłości, ponieważ zaliczano je do grupy afrodyzjaków. Pewien francuski uczony uznał je wręcz za mityczne złote jabłka, którym przypisywano symbolikę wiecznego życia i boskiej płodności.
Krzaki pomidora dorastają do 1,5 metra wysokości, choć w szklarni mogą osiągać nawet kilka metrów. Posiadają pierzastodzielne liście i żółte kwiaty z zaostrzonymi płatkami. Owoc to doskonale każdemu znana soczysta jagoda, która może osiągać 20-100 mm średnicy. Najczęściej posiada kulisty kształt, choć może być też podłużna lub żebrowana. Pomidory mogą mieć kolor czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony lub czarny.
„Złote jabłko” – rodzaje pomidorów
Istnieje wiele odmian pomidorów, a każda z nich charakteryzuje się innymi zaletami i właściwościami. Poniżej przedstawiliśmy kilka wybranych rodzajów.
| Odmiany pomidorów | |
| Ola | dość odporna na niekorzystne warunki atmosferyczne panujące w okresie kwitnienia i zawiązywania owoców. Posiada drobne, okrągłe owoce o żółtej barwie |
| Bawole Serce | roślina dość wysoka, która potrzebuje około 50-80 cm przestrzeni pomiędzy krzakami. Owoce są duże, soczyste i żebrowane |
| Koralik | pomidory są małe, kuliste, czerwone i twarde. Wyrastają w gronach po 30-40 sztuk. Jest to odmiana dość odporna na zarazę ziemniaczaną, przez co świetnie sprawdza się do uprawy dla początkujących |
| Malinowy Retro | to odmiana bardzo plenna, z której można uzyskać nawet do 8 kg owoców. Pomidory są średnie lub duże i bardzo smaczne |
| Rumba | te owoce posiadają największe stężenie witaminy C. Są duże, lekko spłaszczone i intensywnie czerwone |
Solanum lycopersicum – rozsady i sadzenie
Przed zasadzeniem pomidorów, warto głęboko przekopać ziemię, w której będą one rosły. Najlepiej też od razu wzbogacić ją przetrawionym obornikiem lub kompostem. Jest to szczególnie istotne w przypadku hodowania odmian o płytkim systemie korzeniowym.
Rozsady produkuje się w lutym lub marcu – oczywiście w ciepłych warunkach wewnętrznych. W tym celu należy wysiać nasiona do doniczki lub specjalnej skrzynki wypełnionej ziemią. Można przykryć pojemnik folią, by stworzyć w jego wnętrzu wilgotny mikroklimat sprzyjający kiełkowaniu.
Gdy pojawią się już niewielkie rośliny, należy je zahartować. Polega to na stopniowym przyzwyczajaniu rozsad do warunków panujących na zewnątrz. W ten sposób zapobiegniesz obumieraniu i chorowaniu młodych pomidorów.
Tak przygotowane rośliny można włożyć do przygotowanych dołków w ziemi mniej więcej w połowie maja, po ustaniu nocnych mrozów. W celu zabezpieczenia pomidorów na ich wczesnym etapie rozwoju możesz jeszcze przykryć je ochronną włókniną.
Uprawa pomidorów
Pomidory można sadzić bezpośrednio w ziemi, w szklarni oraz w specjalnych tunelach foliowych. Ich idealne stanowisko powinno być nasłonecznione, lecz osłonięte przed wiatrem i mrozem. Są to rośliny bardzo wrażliwe na zimno – przy temperaturze 0°C całkowicie obumierają. Z kolei w zbyt wysokiej (powyżej 30°C) nie wytwarza się w nich ich wyjątkowy, cenny składnik – czerwony barwnik likopen. Optymalna temperatura, przy której mogą się prawidłowo rozwijać, wynosi 18-25°C.
Rodzaj podłoża
Warzywa te najlepiej czują się w ziemi przepuszczalnej, ciepłej i bogatej w próchnicę. Podczas okresu zawiązywania owoców (czyli głównie w lipcu i sierpniu) potrzebują bardzo dużo składników pokarmowych. Jeżeli nie wzbogaciłeś gleby kompostem lub obornikiem przed wysianiem pomidorów, warto zastosować w tym czasie wieloskładnikowe nawozy ekologiczne i mineralne. Dokarmianie można powtarzać co mniej więcej 2 tygodnie, począwszy od trzeciego tygodnia życia rośliny.
Nawadnianie
W kwestii zapotrzebowania na wodę, pomidory zachowują się różnie. Ten aspekt determinuje ich odmiana oraz stanowisko uprawy. Zbyt mała wilgotność ziemi oznacza małe i niesmaczne owoce. Natomiast przesadne nawodnienie skutkuje chorobami grzybowymi, które są trudne (a czasem niemożliwe) do wyleczenia. Ogólnie przyjęte zasady podlewania tych roślin wyglądają następująco:
- duża ilość wody 2-3 razy w tygodniu podczas okresu wzrostu, przed pojawieniem się owoców. W ten sposób może ona przeniknąć w głąb ziemi, zamiast nawilżać samą górną warstwę;
- po pojawieniu się pierwszych zalążków owoców zwiększ częstotliwość podlewania, lecz zmniejsz dawkę wody;
- zawsze lej wodę bezpośrednio do ziemi – moczenie i zwilżanie nadziemnych części sprzyja rozwojowi chorób grzybowych.
Zapylanie
Warto wspomnieć, że pomidor należy do roślin obcopylnych. Oznacza to, że potrzebują one obecności owadów zapylających do wytwarzania owoców. W hodowlach szklarniowych należy regularnie otwierać osłony w okresie kwitnienia, aby mogły one wlecieć do środka. Przy braku takiej możliwości (lub uprawie domowej) możesz potrząsać roślinami lub przenosić pyłek pomiędzy krzakami pędzelkiem. W taki sposób także umożliwisz rozprzestrzenianie się pyłku i zawiązywanie owoców.
Przycinanie
Umiejętne przycinanie pomidorów jest bardzo ważne, jeżeli chcesz uzyskać obfite zbiory. Przede wszystkim należy od razu usuwać wszelkie zainfekowane liście, na których można zauważyć plamy lub przebarwienia. Gdy na krzaczkach pojawiają się już owoce, warto obcinać osłaniające je liście, by umożliwić przedostawanie się do nich jak największej ilości światła.
W uprawie pomidorów ważne jest także usuwanie bocznych pędów. Najczęściej roślinę prowadzi się na jednym pędzie głównym. W ten sposób, cała energia krzaczka koncentruje się na rozwoju owoców. Tak zapewnisz, że będzie ich jak najwięcej, a ich jakość i smak – jeszcze lepsze. Stosuje się także uprawy dwupędowe i trzypędowe. Większa ilość opóźnia owocowanie i zwiększa wymagania rośliny. Często usuwa się także wierzchołek głównego pędu. Jest to zabieg wykonywany w okolicy sierpnia, który ma na celu przyspieszenie dojrzewania pomidorów.
Właściwości odżywcze pomidorów
Pomidory można spożywać na surowo, jako dodatek do sałatek, kanapek i przekąsek lub samodzielnie. Nadają się także do zup, sosów i sytych dań, a także do różnych przetworów. Zawierają duże ilości potasu, a także innych pierwiastków, np. magnezu, fosforu, żelaza i manganu. Znajdują się w nich także witaminy C, K, H i witaminy z grupy B. Jako regularnie spożywany dodatek do diety, działają przeciwutleniająco, zmniejszają ryzyko powstawania nowotworów, sprzyjają odchudzaniu, regulują pracę układu krążenia i korzystnie wpływają na wygląd skóry.
Choć informacji może wydawać się dużo, pomidor wcale nie jest szczególnie wymagającą rośliną uprawną. Należy pamiętać przede wszystkim o ich preferencjach względem ciepła i wody. Przycinanie przyczynia się do zwiększenia plonów, lecz nie jest niezbędne dla wyhodowania własnego krzaczka soczystych owoców.
