Organizmy roślinne nasienne to gatunki roślin naczyniowych wytwarzające charakterystyczne kwiaty. Występują powszechnie na całym świecie we wszystkich strefach klimatycznych. W świecie roślin to właśnie one stanowią najliczniejszą i mocno zróżnicowaną grupę organizmów. Warto poznać dokładniej ich interesujące procesy życiowe, które mają na celu przedłużenie trwałości gatunku.
Zapamiętaj!
- Okrytozalążkowe to rośliny nasienne wytwarzające charakterystyczne kwiaty, powszechnie występujące na całym świecie.
- Mają złożoną budowę kwiatu z jajnikami, słupkami i pręcikami z pylnikami.
- Rozmnażanie następuje poprzez zapylenie i podwójne zapłodnienie komórek jajowych.
- Z zarodka powstaje zygota, otoczona łuską dla ochrony i bielmem dla odżywienia.
Czym różnią się rośliny okrytonasienne od nagonasiennych?
Główną cechą charakterystyczną roślin okrytonasiennych jest budowa ich kwiatu. Warto przyjrzeć się z bliska tej strukturze, ponieważ jest dość złożona i różna u poszczególnych grup roślin. Zalążki zamknięte są w zalążni słupka. Po zapyleniu uruchamiają się procesy, które mają na celu przeobrażenie zalążków w nasiona.
Z kolei zalążnia przekształca się w owocnię. W jej wnętrzu znajdują się cenne nasiona. Taki przebieg rozmnażania umożliwia specyficzna budowa roślin. Wśród roślin znajdują się gatunki jednopienne, które wytwarzają kwiaty męskie i żeńskie na jednym osobniku, oraz gatunki dwupienne, które mają osobniki męskie i żeńskie.
Jak wyglądają kwiaty gatunków okrytozalążkowych?
Okrytozalążkowe wykształcają organy generatywne, czyli kwiaty. Są one niezwykle zróżnicowane pod względem wielkości, formy, barwy oraz zapachu. Jak zbudowany jest kwiat? Jego najważniejsze elementy to okwiat oraz pręciki lub słupki. Płatki korony mogą przybierać określony kształt, który przypomina samicę owada zapylającego.
W budowie kwiatu występuje kielich z działkami kielicha, zalążnia z zalążkiem w środku, słupek, a na nim – znamię słupka oraz pręciki z pylnikami. Gdy na jednym kwiecie występują zarówno zalążnie, jak i pręciki, jest to kwiat obupłciowy. W przeciwnym przypadku nazywa się je kwiatami rozdzielnopłciowymi.
Rozmnażanie gatunków okrytonasiennych
Duże zróżnicowanie tkanek w obrębie roślin okrytonasiennych wynika z charakterystycznego cyklu życiowego. Poszczególne organy spełniają odmienne funkcje. Korzenie służą do pobierania wody i umocowania w podłożu, na łodydze znajdują się liście, kwiaty oraz owoce. Najważniejszym zadaniem kwiatów jest uczestniczenie w rozmnażaniu płciowym. Najwięcej gatunków jest zapylanych przez owady, ale niektóre z nich potrzebują do tego wiatru, wody, ptaków lub ssaków.
Ciekawostka
W zależności od tego, w jaki sposób przebiega ten interesujący proces, rośliny wykształcają różne strategie, które mają na celu umożliwienie przeniesienia pyłku na znamię słupka, ochronę nasion oraz ich rozprzestrzenianie.
Biologia i zapłodnienie roślin okrytonasiennych
W cyklu życiowym gatunków roślin naprzemiennie występuje pokolenie haploidalne (gametofit) i diploidalne (sporofit). Gametofit męski składa się z dwóch komórek ziarna pyłku. Z kolei gametofit żeński składa się z woreczków zalążkowych.
U okrytonasiennych występuje zjawisko zwane podwójnym zapłodnieniem. Dwie komórki plemnikowe po wylądowaniu na znamieniu słupka dostarczane są do woreczka zalążkowego. Odpowiada za to rosnąca łagiewka pyłkowa wrastające przez szyjkę słupka do zalążni. Tam komórka generatywna pyłku łączy się z komórką jajową. Tak tworzy się zygota, z której powstaje zarodek.
Jak powstają nasiona roślin zielnych?
Nasiona przedstawicieli nasiennych powstają po połączeniu się komórek męskich i żeńskich. Tworzą je zapłodnione komórki jajowe i organy żeńskie, czyli zalążek. Zarodek, który znajduje się w środku, jest diploidalną strukturą, która łączy w sobie materiał genetyczny osobników rodzicielskich. Z kolei komórka wegetatywna łączy się z diploidalnym jądrem i tworzy w ten sposób triploidalną komórkę.
Z niej powstaje bielmo, które jest magazynem substancji pokarmowych i odżywia rozwijający się zarodek. Materiałem zapasowym są także liścienie. Łupina nasienna powstaje z osłonek zalążka i osłania nasiono, zabezpieczając przed uszkodzeniem jego cenne wnętrze. Natomiast owocnia to przekształcone i rozrośnięte ściany zalążni. W tworzeniu owoców bierze udział dno kwiatowe, które się rozrasta.
Przykłady roślin nasiennych rosnących w naszym klimacie
Okrytonasienne to liczna grupa w polskiej florze. Większość przedstawicieli gatunków dziko rosnących – np. trawy, zioła, drzewa i krzewy liściaste – to rośliny okrytozalążkowe. Niektóre uprawiane w ogrodach, sadach i na polach kwiaty również należą do okrytonasiennych.
Poszczególne etapy rozmnażania roślin okrytonasiennych mają na celu stworzenie materiału nasiennego i przedłużenia trwałości gatunku. Łupina nasienna zapewnia zarodkowi ochronę i umożliwia przenoszenie przez zwierzęta na duże odległości.
Jak widzisz, rośliny okrytonasienne możesz spotkać tak naprawdę na każdym kroku. To ciekawy przykład na to, jak natura radzi sobie z trudnymi warunkami i ograniczeniami.
Często zadawane pytania
Czym różnią się rośliny nagonasienne od okrytonasiennych?
Rośliny nagonasienne i okrytonasienne różnią się głównie sposobem rozmnażania oraz budową nasion. Rośliny nagonasienne (np. sosna, cyprys, jałowiec) mają nasiona, które nie są otoczone owocem, lecz są bezpośrednio osadzone na łuskach szyszek. Natomiast rośliny okrytonasienne (np. drzewa liściaste, iglaste, krzewy, trawy) mają nasiona, które są otoczone owocem.
Jakie są drzewa okrytonasienne?
Drzewa okrytonasienne to między innymi dęby, buki, jesiony, lipy, kasztanowce, klony, jabłonie, grusze, wiśnie, czereśnie, orzechy, świerki, jodły, modrzewie, sosny, daglezje, jałowce.
Jak rozmnażają się rośliny okrytonasienne?
Rośliny okrytonasienne rozmnażają się na wiele sposobów, w tym poprzez nasiona, ale także poprzez rozmnażanie wegetatywne, tj. poprzez sadzonki, pączki, podział kłącza, fragmentów korzeni, itp. Nasiona roślin okrytonasiennych powstają w owocach, które po dojrzeniu mogą się rozpadać, pękać lub być roznoszone przez wiatr, wodę, zwierzęta czy ludzi. Po rozwinięciu się z nasion młode rośliny zaczynają rozwijać się i tworzyć swoje korzenie, liście i pędy, aż do osiągnięcia pełnej dojrzałości.
