Kukurydza stanowi podstawowy składnik pożywienia ludzi i zwierząt. Jest ceniona za walory smakowe oraz właściwości zdrowotne (np. poprawa odporności). Poznaj warunki uprawy oraz niezbędne zabiegi pielęgnacyjne!
Kukurydza była obiektem wierzeń i kultu religijnego Majów i Azteków. Początkowa uprawa rośliny była skoncentrowana w Portugalii i Hiszpanii. Na przełomie XVI i XVII wieku dotarła do Szwajcarii, Włoch, Francji, krajów bałkańskich i północnej Europy. W naszym klimacie kukurydza jest jednym z najczęściej uprawianych zbóż i można ją spotkać we wszystkich województwach w Polsce. Sprawdź, jak uprawiać roślinę w przydomowym ogródku!
Kukurydza (Zea)
Kukurydza jest rodzajem roślin należącym do rodziny wiechlinowatych. Roślina doskonale adaptuje się w klimacie umiarkowanym, jednak pomimo dużych wymagań klimatycznych kukurydza potrafi przystosować się do różnych warunków środowiskowych. Zboże naturalnie występuje w Meksyku, Gwatemali i Nikaragui. Wyróżniamy 6 gatunków kukurydzy:
- Zea diploperennis;
- Zea luxurians;
- Zea mays L.;
- Zea mexicana;
- Zea nicaraguensis;
- Zea perennis.
Zboże o znaczeniu gospodarczym – zastosowanie
Kukurydza posiada 6 gatunków. Najważniejszym pod względem ekonomicznym jest Zea mays, czyli kukurydza zwyczajna. Jest to gatunek typowy dla całego rodzaju. Odmiana ta jest zbożem uprawianym na skalę przemysłową. Zdecydowana większość zbiorów przeznaczana jest na produkcję paszy dla zwierząt. Kukurydza zwyczajna jest rośliną jednoroczną. Dorasta nawet do 200 cm wysokości. Jest ciepłolubna i preferuje stanowiska mocno nasłonecznione. Pochodzi z Meksyku, jednak obecnie nie występuje już w formie dzikiej. Największe uprawy tej odmiany znajdują się w Stanach Zjednoczonych, Chinach i Brazylii.
Uprawa kukurydzy na skalę przemysłową
Kukurydza zwyczajna charakteryzuje się dużą wydajnością i wartością pokarmową. Jest uprawiana głównie jako roślina pastewna i użytkowa. W krajach słabo rozwiniętych stanowi podstawę wyżywienia ludzi, natomiast w krajach wysoko rozwiniętych z kukurydzy powstaje pasza dla zwierząt. Zboże to znajduje jednak znacznie szersze zastosowanie na całym świecie. Jest wykorzystywane między innymi do produkcji:
- fruktozy;
- furfurolu;
- krochmalu;
- alkoholu;
- biogazu;
- polilaktydu.
Kukurydza stosowana jest też w przemyśle młynarskim. Co więcej, jest cenionym surowcem energetycznym.
Kukurydza – odmiana słodka (cukrowa) i ozdobna
Choć kukurydza zwyczajna jest najbardziej cenioną odmianą pod względem gospodarczym i ekonomicznym, inne gatunki rośliny również są chętnie uprawiane na całym świecie. Jedną z nich jest kukurydza słodka. Gatunek ten możemy podzielić dodatkowo na odmiany słodkie oraz bardzo słodkie (cukrowe). Rośliny te mogą być spożywane na surowo. Nadają się również do sałatek, przetworów i mrożenia. Drugim przykładem popularnej odmiany jest kukurydza ozdobna. Charakteryzuje się kolorowymi owocami. Jest uprawiana głównie w celach dekoracyjnych. Wynika to z faktu, że choć ziarna kolorowej kukurydzy są jadalne, nie mają zbyt atrakcyjnego smaku.
Jaką odmianę wykorzystać do uprawy?
Do przydomowej uprawy kukurydzy słodkiej najlepiej wybrać odmianę:
- „Złota Karłowa”;
- „Minigold”;
- „Ramondia F”;
- „Sweet Nugget F1”;
- „Gucio F1”.
Powszechnie wybieranymi odmianami kukurydzy ozdobnej są:
- „Truskawkowa” – czerwone ziarna;
- „Glass Gem” – wielokolorowe ziarna.
Kukurydza pękająca – popcorn
Kolejnym znanym gatunkiem jest kukurydza pękająca. Ziarna rośliny wykorzystywane są do produkcji popularnej słonej przekąski – popcornu. Uprawa kukurydzy pękającej jest bardzo łatwa i nie powinna przysporzyć żadnych problemów. Dla amatorów polecana jest odmiana „Perłowa” oraz „Płomyk”. W przydomowym ogródku wystarczy wygospodarować mocno nasłonecznione stanowisko, które jest osłonięte od wiatru. Podłożem dla rośliny powinna być żyzna, próchnicza gleba o pH 6-7. Ten gatunek można wysiać wprost do gruntu lub posadzić z rozsady. Kolby należy zbierać, kiedy ziarna są twarde i suche, a liście okrywające owoce zdążą całkowicie wyschnąć. Zwykle odbywa się to we wrześniu.
Jak uprawiać kukurydzę w przydomowym ogrodzie?
Kukurydza jest stosunkowo łatwa w uprawie bez względu na odmianę. Popularna roślina nie toleruje jednak przymrozków. Należy również pamiętać, że kukurydza nie przyjmie się w miejscach, w których wcześniej uprawiane były warzywa cebulowe lub rzodkiewka. Nie powinno się też uprawiać różnych odmian kukurydzy w bliskim sąsiedztwie (dotyczy to szczególnie kukurydzy zwyczajnej i odmian słodkich). Zabiegi pielęgnacyjne, które należy przeprowadzać w okresie wegetacyjnym są dość standardowe. Ograniczają się do regularnego odchwaszczania (należy uważać na delikatne korzenie rośliny) oraz nawadniania (szczególnie w okresie kwitnienia i dorastania kolb).
Siew i sadzenie kukurydzy
Kukurydza jest rośliną ciepłolubną. Do prawidłowego kiełkowania nasion potrzebna jest odpowiednia temperatura (co najmniej 10 stopni Celsjusza). Kukurydza najlepiej rozwija się w temperaturze od 18 do 24 stopni Celsjusza. Nasiona należy więc wysiać do gruntu w połowie maja. Umieszcza się je w dołku po 2-3 ziarna. Wschody należy przerzedzić. Roślinę można również uprawiać z rozsady. Sadzonki należy przygotować w kwietniu pod osłonami. Kukurydzę zazwyczaj sadzi się w rozstawie 40 × 40 cm, jednak karłowe odmiany mogą wymagać innego rozstawu. Szczegółowe informacje znajdziesz na opakowaniu nasion. Okres dojrzewania rośliny zależy od gatunku i konkretnej odmiany.
Wymagane stanowisko i podłoże dla rośliny
Kukurydza ma dość wysokie wymagania termiczne, świetlne i wodne. Zapewnienie właściwych warunków pozwoli uzyskać zadowalające plony, dlatego warto sumienne przyłożyć się do tego zadania. Gleba powinna być żyzna, próchnicza, przepuszczalna, ciepła i lekko wilgotna o pH od 6,0 do 6,5. W okresie kwitnienia i wiązania kolb podłoże powinno być stale wilgotne. Należy jednak uważać, aby nie było zbyt mokre. Kukurydza najlepiej rozwija się na stanowisku mocno słonecznym i osłoniętym przed silnymi wiatrami. Po wytworzeniu od sześciu do siedmiu liści warto wykonać nawożenie pogłówne saletrą amonową.
Kukurydza – zbiór
Moment, w którym roślina osiąga dojrzałość i można rozpocząć zbiór plonów różni się w zależności od odmiany. W przypadku kukurydzy cukrowej kolby należy zrywać, gdy tylko osiągną tzw. dojrzałość mleczną. Można to zauważyć po brązowieniu nitek znamionowych. Ziarna powinny nadal być jasne. Nie należy zwlekać ze zbiorem, ponieważ cukier znajdujący się na kolbach zmieni się w skrobię, przez co ziarna staną się twarde i mączyste.
Właściwości zdrowotne kukurydzy
Nikogo nie zdziwi wiadomość, że warzywa należą do jednych z najzdrowszych produktów żywieniowych. Nie inaczej jest w przypadku kukurydzy. Roślina zawiera bogactwo witamin i soli mineralnych. W kolbach znajdują się między innymi:
- witamina A;
- witaminy z grupy B (B1, B2, B3, B6 i B9);
- witamina C;
- witamina D;
- witamina E;
- witamina L (kwas antranilowy);
- cynk;
- fosfor;
- jod;
- magnez;
- miedź;
- potas;
- selen;
- sód;
- wapń;
- żelazo.
Ze względu na korzystny skład kukurydza wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych.
Trawienie
Jeśli chcesz zadbać o zdrowie jelit, warto ugotować kukurydzę w wodzie. Roślina jest cennym źródłem błonnika pokarmowego, dzięki czemu działa oczyszczająco na jelita, wspiera odchudzanie i chroni przed zaparciami. Jest więc idealnym dodatkiem dla osób, które zmagają się z problemami trawiennymi.
Wzrok
Kukurydza zawiera antyoksydanty i luteinę. To sprawia, że regularne spożywanie zdrowych ziarenek rośliny dobrze wpłynie na nasz wzrok i zmniejszy ryzyko wystąpienia zwyrodnienia plamki żółtej. Luteina jest zalecana także kobietom w ciąży, ponieważ świetnie wspiera odpowiedni rozwój płodu.
Układ krążenia
Roślina jest również bogata w kwas foliowy. Substancja ta bierze udział w metabolizmie aminokwasów (w tym homocysteiny), dzięki czemu doskonale wspiera działanie układu krążenia. Spożywanie kukurydzy może więc uchronić nas przed chorobą wieńcową serca.
Zdrowa skóra
Kukurydza wykazuje silne działanie przeciwutleniające, dzięki czemu chroni organizm przed wolnymi rodnikami. Dzieje się tak za sprawą zawartości selenu, witaminy E i beta-karotenu. Co więcej, roślina usprawnia układ odpornościowy i poprawia wygląd i elastyczność skóry.
Kukurydza jest bardzo zdrowym i wartościowym pożywieniem. Jej uprawa nie należy do skomplikowanych. Warto jednak zauważyć, że kukurydza ma wysoki indeks glikemiczny, dlatego jej spożycie powinny ograniczyć osoby chore na cukrzycę.
