Katalpa, inaczej surmia, to drzewo pochodzące z Azji oraz Ameryki Północnej. Należy do rodziny bignoniowatych. Jej największą ozdobą, przez którą tak chętnie sadzona jest w polskich ogrodach, są liście – duże, w kształcie serca, tworzące wielki i gęsty parasol. Dodatkowym walorem są także kwiaty w kształcie dzwoneczków, które pojawiają się w środku lata, a także owoce w kształcie fasoli stanowiące pokarm dla ptaków. W naturalnych warunkach katalpa jest drzewem bardzo wysokim, choć w uprawie ogrodowej najpopularniejsze są jej karłowe i szczepione na pniu odmiany, które nie przekraczają 5 metrów wysokości.
Katalpa – drzewo, które podbija serca
Surmia jest drzewem liściastym, który ceni sobie przede wszystkim ciepło. To też główny powód, dla którego w polskich ogrodach wymaga nieco więcej opieki. Najlepiej rośnie w regionach o nieco cieplejszym klimacie, z łagodnymi zimami – nie bez powodu trudno podziwiać jej piękno w północnych krańcach Polski.
Wyjątkowa uroda sprawia, że coraz więcej ogrodników decyduje się na jej uprawę i stosuje specjalne okrycia na zimę, które pozwalają drzewu przetrwać najtrudniejszy okres wegetacyjny. Katalpa ma krótki, cienki pień, który wieńczy bardzo gęsta korona złożona z wielkich sercowatych liści tworzących naturalny parasol.
Katalpa przed domem – parasol na upalne dni
Ogrodnicy poszukujący drzew idealnych do stworzenia małej architektury ogrodowej doceniają walory surmii. Katalpa przed domem może być oznaczeniem strefy wypoczynkowej – wystarczy pod jej bujnym parasolem postawić leżak i stolik, aby nadać miejscu konkretne przeznaczenie.
Również minimalistyczne ogrody są przestrzenią, w której odnajdzie się katalpa – aranżacje proste, pod linijkę, idealnie komponują się z drzewem, które jest podatne na cięcie.
Katalpa w ogrodzie – dekoracja nie tylko dla bogaczy
Wyjątkowy pokrój surmii sprawia, że drzewo to prezentuje się naprawdę bardzo dekoracyjnie. Katalpa w ogrodzie może pełnić rolę solitera lub być formą ozdoby wieńczącej rekreacyjną ścieżkę. Ozdobne liście pojawiają się na przełomie maja i czerwca – szybko osiągają docelową wielkość i cieszą swoją obecnością aż do drugiej połowy września.
Pierwsze kwiaty pojawiają się w drugiej połowie czerwca – są bardzo ozdobne, swoim wyglądem przypominają delikatne dzwoneczki. Najczęściej mają kolor biały i kremowy, który złamany jest przez delikatne przebarwienia w kolorze ciemnoczerwonym lub fioletowym. Po przekwitnięciu na drzewie szybko zawiązują się owoce o kształcie fasoli – same w sobie również są bardzo ozdobne, a dodatkowo stanowią znakomite pożywienie dla ptaków.
Uprawa katalpy
Pomimo ogromnych walorów dekoracyjnych uprawa katalpy jest trudna. To drzewo, które nie odnajdzie się w każdym regionie Polski – im zimniej, tym łatwiej o jej przemarznięcie. Surmia potrzebuje miejsca słonecznego, osłoniętego od wiatru, a zimą także okrycia agrowłókniną lub słomą.
Najbardziej na przemarznięcie narażone są młode rośliny – w pierwszych trzech latach od posadzenia wymagają odpowiedniego zabezpieczenia przed silnymi mrozami. Ale to nie koniec wymagań surmii. To pochodzące z Azji drzewo liściaste wymaga gleby żyznej, przepuszczalnej, ale też i wilgotnej.
Katalpa – podlewanie
Szczególnie ważnym elementem pielęgnacji surmii jest jej regularne podlewanie. Katalpa nie znosi suszy, ale też nie przepada za przelaniem, które może objawiać się zbyt silnym gubieniem liści. Ponieważ w okresie wzrostu, czyli od maja do sierpnia, ma bardzo duże zapotrzebowanie pokarmowe, niezbędne jest jej regularne nawożenie.
W roli nawozu sprawdzi się zarówno mieszanka dedykowana specjalnie surmiom, jak i popularna mączka bazaltowa, która dostarcza do gleby potrzebne składniki mineralne.
Katalpa – kiedy sadzić?
W przypadku uprawy surmii nie można zapomnieć o okresie, w którym sadzi się ją do gruntu. Kiedy sadzić katalpę? Pomimo że sadzonki z doniczek teoretycznie można wsadzać do gruntu cały rok, katalpy przesadza się tylko w ciepłych miesiącach – od maja do końca sierpnia.
Optymalne dla rośliny jest jednak wsadzenie jej do gruntu w czerwcu lub w lipcu, co zapewni jej jeszcze możliwość ukorzenienia się i zebrania składników mineralnych niezbędnych na okres zimowy. Podczas wykonywania nasadzenia dół można uzupełnić keramzytem, a także dedykowanym nawozem, który ułatwi przyjęcie się drzewa.
Formowanie katalpy
Idealny parasol, jaki tworzy katalpa, nie jest wynikiem cięcia – to naturalny pokrój drzewa. Ewentualne cięcia korygujące wykonywać należy w sezonie letnim, ale nie później niż w lipcu. Od czasu do czasu warto jednak wyciąć stare, martwe gałązki.
Surmia dobrze znosi cięcie, dlatego jeśli parasol, który utworzyła, jest już za duży, można go nieco zmniejszyć. Najważniejsze w przypadku katalpy jest użycie odpowiedniego narzędzia – sekator musi być ostry, ponieważ szarpanie delikatnych gałązek rośliny może prowadzić do powstania chorób grzybowych.
Katalpa – drzewo idealne na polskie warunki?
Popularność surmii sprawia, że na rynku dostępnych jest coraz więcej ciekawych odmian, które są w stanie przetrwać także w polskich warunkach. Katalpa na pniu jest znacznie niższa niż tradycyjne drzewo – określa się wysokość jej szczepu. Korona nadal jest bujna i szybko rośnie, przez co wciąż stanowi doskonałą ozdobę ogrodu.
Katalpy szczepione są znacznie odporniejsze na mróz. Mimo to w pierwszym roku po posadzenia warto zabezpieczyć miejsce szczepienia. Nadal jednak drzewo wymaga stanowiska słonecznego i osłoniętego od wiatru, co sprawi, że ryzyko złamania korony będzie znacznie mniejsze.
Cena katalpy
Katalpa nie należy do tanich drzew. Największą popularnością cieszą się katalpy szczepione na pniu. W sprzedaży dostępne są drzewka mające wysokość od 90 do 200 cm. I od wielkości zależna jest też ich cena. Najtańsze sadzonki to koszt w granicach 150 złotych – im większe drzewo i większa jego korona, tym znacznie wyższa suma. Bardziej okazałe sadzonki mogą kosztować nawet kilka tysięcy złotych.
Surmie można wysiać także z nasion – stosunkowo szybko kiełkuje, jednak z racji na swoje potrzeby, do jakich zalicza się odpowiednia wystawa i podłoże, jest bardzo trudna do utrzymania, a w pierwszym roku po posadzeniu bardzo często zamiera.
W jakich ogrodach sprawdzi się katalpa?
Wykorzystanie aranżacyjne katalpy jest bardzo szerokie – może być soliterem, który wyznacza miejsce rekreacyjne, jak i rosnąć w okolicy ogrodzenia, stanowiąc ozdobny parasol. Najlepiej prezentuje się w ogrodach minimalistycznych i nowoczesnych, aczkolwiek przy odpowiedniej aranżacji z innymi roślinami wpisze się także w nurt rustykalny.
Surmia znakomicie prezentuje się w otoczeniu hortensji, roztaczając nad nimi parasol i tworząc kępę ozdobnych liści. Posadzona przy ogrodzeniu znakomicie wygląda w połączeniu z różami pnącymi. Popularne są także aranżacje z wykorzystaniem ziołowych rabat, na których prym wiodą lawenda czy szałwia.
Katalpa na pniu sprawdzi się także w małych, miejskich ogródkach, gdyż jest to drzewo odporne na zanieczyszczenia powietrza, a przy okazji zapewnia schronienie dla miejskich ptaków i stanowi źródło ich pokarmu.
Katalpa, zwana także surmią, jest niezwykle dekoracyjnym drzewem, które z roku na rok cieszy się coraz większą popularnością wśród ogrodników. Ponieważ to drzewo dość trudne w pielęgnacji ze względu na swoje wymagania, a także rejon świata, z którego się wywodzi, znacznie częściej w ogrodach można spotkać katalpy na pniu. Podobnie jak wolnorosnące drzewa, tworząc ogromny parasol z sercowatych dużych liści, dają odrobinę cienia w upalny dzień oraz cieszą zjawiskowym wyglądem. Rozłożysta korona i owoce zapewniają pokarm oraz schronienie zwierzętom, można zatem śmiało przyznać, że pomimo swojego egzotycznego pochodzenia katalpa wpisuje się w modę na bioróżnorodność.
