Bukszpan wieczniezielony przez lata był niedoceniany i postrzegany jako niemodny. Aczkolwiek od kilku lat ponownie zyskuje na popularności i pojawia się w najmodniejszych aranżacjach. Od kilku lat zmagamy się jednak w Polsce z plagami ćmy bukszpanowej. Jak pielęgnować zimozielony krzew o ozdobnych zielonych listkach, żeby uniknąć tego szkodnika?
Ćma bukszpanowa (łac. Cydalima perspectalis) to postrach wielu ogrodników i szczególnie trudny do zwalczenia rywal. Ta niepozorna gąsienica w niezwykle szybko się rozmnaża i równie szybko zjada całe długie żywopłoty.
Pożywienie ćmy bukszpanowej – bukszpan wieczniezielony
Bukszpan wieczniezielony (Buxus sempervirens) to wolno krzewiąca roślina o zwartym i nieznacznie owalnym pokroju. Należy do rodziny bukszpanowatych (Buxaeae). Wyróżnia się kilka odmian, które charakteryzują drobne żółte lub ciemnozielone listki na stosunkowo cienkich pędach. Krzewy dobrze się formują w rozmaite figury geometryczne i kształty. Mimo to istnieje jedna istotna kwestia, która dobitnie przeszkadza w czerpaniu radości z pielęgnacji bukszpanów – szkodnik, a konkretnie ćma bukszpanowa.
Ćma bukszpanowa (łac. Cydalima perspectalis)
Przez niektórych ten szkodnik jest postrzegany jako postrach ogrodników w całej Europie, ponieważ jego żerowanie powoduje bardzo szybką śmierć roślin. Owad pochodzi z Azji wschodniej i południowej, między innymi z Chin, Indii, Japonii czy Koreii. Z tego powodu jego inna nazwa to ćma azjatycka. Walka z nim jest dość trudna, dlatego jeżeli zauważysz na swoich krzewach pajęczyny i gąsienice, a na spodnich częściach liści charakterystyczne jaja, to nie zwlekaj i natychmiast rozpocznij walkę ze szkodnikiem. Istotną rolę odgrywa tu czas, bo ćma rozmnaża się w bardzo szybkim tempie, a także obficie żeruje. W wyjątkowych sytuacjach można zauważyć żerujące larwy ćmy na innych gatunkach zimozielonych roślin, na przykład:
- trzmielinie;
- irdze;
- laurowiśni;
- ostrokrzewie.
Jak wygląda ćma bukszpanowa?
Dorosłe osobniki to charakterystyczne małe motyle z białymi skrzydłami z brązową obwódką lub w jasnobrązowym kolorze z fioletowym połyskiem oraz białą plamą o kształcie półksiężyca. Rozpiętość ich skrzydeł dochodzi do 4 cm. Tak wykształcone osobniki mogą żerować w okresie od kwietnia do września, a jeżeli jest wyjątkowo ciepło, to nawet do października.
Larwy ćmy bukszpanowej: najgroźniejsze stadium szkodnika
Dorosłe samice nie wyrządzają żadnych szkód roślinom poza składaniem jaj na spodnich stronach liści bukszpanów, wewnątrz korony krzewu. Jaja są malutkie, mierzą około 1 mm i są okrągłe. Nie można nie wspomnieć, że liczba jaj jest niebagatelna, ponieważ wynosi od 100 do 400 jaj – to tłumaczy szybkość rozwoju inwazji tego owada. W ten sposób na roślinie pojawiają się niezwykle szkodliwe larwy ćmy bukszpanowej.
Larwy tuż po opuszczeniu osłonki jajowej mają zaledwie 1–2 mm długości, ale już po 4 tygodniach intensywnego żerowania osiągają do 4 cm długości To zielone gąsienice z podłużnymi ciemnymi paskami. Żerują obficie w środkowej części krzewu, sukcesywnie obgryzając kolejne liście. Co istotne, młode gąsienice obgryzają tylko brzegi liści, natomiast starsze zjadają już całe.
Objawy obecności szkodnika i żerowania gąsienic
Walkę z inwazją ćmy bukszpanowej trzeba rozpoczynać natychmiast po dostrzeżeniu pierwszych objawów jej żerowania. Poniżej oznaki obecności ćmy azjatyckiej:
- poobgryzane brzegi liści,
- dziury w liściach;
- zjedzone całe liście z pozostawionymi nerwami;
- widoczna przędza z jedwabnych nici z zauważalnymi na nich odchodami szkodnika;
- doszczętnie zniszczona roślina z pozostawionymi jedynie zdrewniałymi częściami.
Inwazja gąsienicy na krzewach – jak zwalczać ćmę bukszpanową?
Istnieje możliwość ręcznego zdejmowania larw z krzewów, ale jest to niezwykle pracochłonne zajęcie, które wymaga dużej dokładności. Można również rozłożyć pod krzewem płachtę i trząść koroną krzewu, aby wszystkie szkodniki spadły na ziemię. Jednak, jak można się domyślać, nie jest to doskonałą metodą. Inną stosunkowo prostą metodą jest polanie rośliny silnym strumieniem wody, który w dużej mierze może wypłucze żerujące szkodniki. Należy jednak pamiętać, że tego typu zabieg stanowi ryzyko pojawienia się choroby grzybowej, szczególnie na tak gęsto rosnącej roślinie, jaką jest bukszpan wieczniezielony.
Zwalczanie ćmy bukszpanowej chemicznymi preparatami
Latające motyle można wyłapywać za pomocą feromonowych pułapek – to metoda często rekomendowana przez doświadczonych ogrodników, ale z pewnością nie może stanowić jedynego stosowanego sposobu do zwalczania inwazji, bo nie jest w pełni skuteczna. Aczkolwiek najskuteczniejsze będą rozwiązania chemiczne o długim działaniu, ponieważ zabijają larwy, które wylęgną się po dłuższym czasie od zastosowania formuły. Najlepiej wybierać preparaty o działaniu systemicznym, to znaczy takie, które działają na roślinę powierzchniowo i dogłębnie.
Metody ochrony roślin – jak zapobiec żerowaniu ćmy bukszpanowej w ogrodzie?
W związku z tym, że to trudny w walce przeciwnik najlepiej w ogóle nie dopuścić do jego pojawienia. Szczególnie że niezauważony bardzo szybko może się rozmnożyć i doszczętnie zniszczyć przydomowe bukszpany. Dlatego przede wszystkim należy regularnie, dokładnie oglądać krzewy, mając na uwadze, że dorosła samica składa jaja wewnątrz korony.
Ponadto można się wspomagać specjalistycznymi preparatami do ochrony roślin przed szkodnikami, również zapobiegania inwazji ćmy bukszpanowej i ograniczenia populacji młodych stadiów rozwoju owada. Rekomendowane są środki zawierające szczepy bakterii Bacillus sp., ponieważ tworzą nieprzyjazne środowisko do życia i rozwoju ćmy azjatyckiej.
Inne najczęstsze szkodniki atakujące bukszpany
Wzdymacz bukszpanowy (łac. Eriophyes canestrini)
Roztocze niezauważalne na pierwszy rzut oka można znaleźć na roślinach wczesną wiosną. W pierwszej kolejności atakuje najmłodsze pędy. Ofiary jego ataku można rozpoznać po znacznie zdeformowanych liściach, które wydają się kurczyć, a następnie bardzo nienaturalnie ulegają powiększeniu, na końcu zmieniają barwę na brązową.
Miodówka bukszpanowa (łac. Psylla buxi)
Ten malutki, bo mierzący zaledwie od 3 do 5 mm owad, wygląda jak mszyca, ale jest o wiele bardziej niebezpieczny dla roślin. Miodówka agresywnie wysysa soki z młodych liści, powodując ich szybkie żółknięcie i deformację. Aby mieć pewność, czy to ona jest żerującym szkodnikiem, należy dokładnie obejrzeć młode pędy. Jeśli są lepkie i widać na nich drobne włoski, możesz być w 100% pewien, że to miodówka bukszpanowa. Jeżeli w porę nie podejmie się przeciwdziałania jej inwazji, to w krótkim czasie roślina zostanie pokryta sadzakami, czyli czarnymi grzybami.
Bukszpan wieczniezielony to niezwykle popularny krzew liściasty stosowany zarówno w przestrzeni miejskiej, jak i prywatnych ogródkach. Z racji tego, że jest rośliną zimozieloną i dobrze znosi cięcie, chętnie jest wykorzystywany jako żywopłot lub roślina obwódkowa. Jednak warto sprawdzać, czy nie atakuje go ćma bukszpanowa, która zawleczona do Europy kilka lat temu sieje spustoszenie w tym regionie. To przebiegły i bardzo skuteczny w działaniu szkodnik, dlatego dobrze jest zadbać o właściwą profilaktykę, aby nie dopuścić go do własnej uprawy.
